Zaterdag 8 september – Essay en stijloefening in de vorm van een lijstje van vijftien dingen die we in Amsterdam moeten regelen voor een snelle overgang naar schone energie. Het is een bloemlezing van wat ik het afgelopen jaar leerde van mensen zoals:

Harmen Bos, Kiesklimaat
Lodewijk Rondeboom, Omons
Marjan Minnesma, Urgenda
Micha Meerberg, Amsterdam Fossielvrij
Noortje van Kleef, Ecostroom.nu
Paul Geurts van Kessel, Regionaal Energieloket
Pauline Westenbroek, 02025
Rolf Steenwinkel, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht
Wicher Verschoor, Thuisbaas

Het kan toch niet waar zijn dat we allemaal doordrongen zijn van de noodzaak van snel overstappen op schone energie, maar dat er over het hoe nog steeds grote misstanden en misverstanden bestaan? We willen allemaal zinvol samenwerken. Kunnen we er daarom alsjeblieft voor zorgen dat we de gezond verstand dingen snel regelen?

1. Een positief verhaal

Het kan toch niet waar zijn dat mensen met fossiele belangen het verhaal van de energietransitie kapen als een doemverhaal met allemaal verliezers? Terwijl het perspectief geweldig is: schone lucht, blijvend betaalbare energie, werkgelegenheid en nog veel meer. Kunnen we alsjeblieft het echte verhaal gaan vertellen?

2. Een ambitieus plan met deadlines

Het kan toch niet waar zijn dat de opwarming de aarde voor onze kinderen onleefbaar dreigt te maken en dat wij dan als extreem welvarend land qua schone energie nog steeds stijf onderaan het Europese lijstje staan? Kan er alsjeblieft voor gezorgd worden dat er heel snel een super ambitieus plan komt met keiharde deadlines?

3. Ons eigen pensioengeld aanwenden

Het kan toch niet waar zijn dat de pensioenfondsen, nota bene met ons eigen geld, nog steeds ieder jaar miljarden investeren in fossiele bedrijven? Grote investeringen in schone energie zijn keihard nodig en bieden een uitstekend en vrijwel risicovrij rendement. Kunnen de pensioenfondsen alsjeblieft verantwoordelijkheid nemen?

4. Duidelijkheid over energieoplossingen

Het kan toch niet waar zijn dat we nog steeds blijven steken in gehakketak over welke energieoplossingen verstandig zijn en welke niet? Of dat we toestaan dat partijen met een fossiel belang verwarring blijven zaaien. Kan er alsjeblieft snel een wakkere autoriteit komen die zorgt voor objectieve kennis over energieoplossingen?

5. Alle vliegkosten doorberekenen

Het kan toch niet waar zijn dat kerosine nauwelijks belast wordt, waardoor vliegen spotgoedkoop is en de vervuilende en herrie producerende luchthavens telkens verder groeien? Kan er alsjeblieft snel serieus te nemen beleid komen dat vliegen volledig belast en uit die onmogelijk uit te leggen uitzonderingspositie haalt?

6. Eerlijke afspraken over stadswarmte

Het kan toch niet waar zijn dat er groot wordt ingezet op stadswarmte terwijl dat veel CO2 produceert, het mensen hun keuze ontneemt en er vaak niet eens wordt geïsoleerd? Kan er alsjeblieft worden vastgelegd dat we alleen stadswarmte gebruiken als er geen beter alternatief is en dan alleen onder strikte condities?

7. Hulp voor buurten die willen

Het kan toch niet waar zijn dat mensen die met hun hele buurt op schone energie over willen stappen nog nergens terecht kunnen? Kan er alsjeblieft voor worden gezorgd dat de kennis, de ervaring èn het geld dat die groepen nodig hebben – onder redelijke voorwaarden en met goede begeleiding – snel ter beschikking komt?

8. Glasheldere communicatie

Het kan toch niet waar zijn dat de overheid zoals nu het geval is halfzacht, versnipperd en onvolledig communiceert, terwijl volstrekt duidelijk is dat de overheid hier de regie moet nemen? Kunnen de landelijke, regionale en lokale overheden alsjeblieft goed gaan samenwerken ten behoeve van positieve, krachtige en complete communicatie?

9. Warme loketten

Het kan toch niet waar zijn dat je als goedwillende burger door de bestaande overheidsloketten nog steeds van het kastje naar de muur verwezen wordt? Subsidies komen en gaan en als je situatie niet standaard is loopt de weg dood. Kan er alsjeblieft worden gezorgd voor warme loketten met mandaat en daadkracht?

10. Vieze scooters en diesels

Het kan toch niet waar zijn dat de gemiddelde Amsterdammer door het inademen van vuile lucht ongewild meer dan zes sigaretten per dag rookt? Kan er alsjeblieft voor worden gezorgd dat de grote vervuilers zoals scooters en dieselauto’s – waar prima alternatieven voor zijn – snel volledig uit de stad worden geweerd?

11. Eerlijk en inclusief

Het kan toch niet waar zijn dat we de lagere inkomens nu onevenredig met de kosten van de overgang naar schone energie gaan opzadelen, terwijl de fossiele- en de financiële industrie decennia lang miljarden aan de vervuiling hebben verdiend? Kunnen we alsjeblieft zeker stellen dat de vervuiler nu eens wel betaalt?

12. Fiscale mogelijkheden gebruiken

Het kan toch niet waar zijn dat fiscale instrumenten uitstekend werken bij het beïnvloeden van keuzes van mensen, maar dat die bij de transitie naar schone energie nauwelijks worden ingezet. Sterker: er is nog steeds vooral voordeel voor fossiel. Kan er alsjeblieft snel groot en structureel fiscaal voordeel komen voor schone energie?

13. Inzetten op innovatie

Het kan toch niet waar zijn dat we alleen inzetten op bewezen technologie, terwijl we weten dat veel innovaties op doorbreken staan? Denk alleen al aan warmte/koude uit de grachten, opslag in waterstof en energie uit zeewier. Kan er alsjeblieft snel een inspirerend en open co-creatie gebaseerd innovatieprogramma komen?

14. Eerlijke energiemarktplaats

Het kan toch niet waar zijn dat we in de nieuwe situatie bijna allemaal ‘prosumer’ zijn (energie opwekken, opslaan, leveren – en dus verhandelen) en dat die energiemarkt dan niet democratisch controleerbaar is? Die kant gaat het nu hard op. Kan er alsjeblieft snel worden gezorgd voor een open en eerlijke organisatie van de nieuwe energiemarkt?

15. Echt samenwerken

Het kan toch niet waar zijn dat iedereen een goede toekomst voor onze kinderen en kleinkinderen wil, maar dat we rond schone energie nog geen manier hebben gevonden om als overheid, ondernemers, onderwijs en onderzoek, maatschappelijke organisaties en ongeorganiseerde burgers echt te gaan samenwerken. Ze staan ervoor klaar!